Thursday, January 7, 2010

ИМПОРТЫН БАРААНЫ ГААЛИЙН YНИЙГ ТОДОРХОЙЛОХ

Customs valuation methods of imported goods
In determining the Customs value of imported goods the following methods is applied in their sequences:
1. the transaction value method;
2. the transaction value method of identical goods;
3. the transaction value method of similar goods;
4. the deductive method;
5. the computed method;
6. the fallback method;


Гаалийн үнийг тодорхойлох арга

Импортын барааны гаалийн үнийг тодорхойлоход дор дурдсан аргуудыг дарааллын
дагуу хэрэглэнэ:
1.хэлцлийн үнийн арга;
2.нэг төрлийн барааны хэлцлийн үнийн арга;
3.ижил төрлийн барааны хэлцлийн үнийн арга;
4.ялгавар үнийн арга;
5.нийлбэр үнийн арга;
6.уялдуулан хэрэглэх арга.
Мэдүүлэгчийн хүсэлтээр 4, 5-д заасан аргын дарааллыг сольж хэрэглэж болно.
Энэ хуулийн 2, 3, 6-д заасан аргыг хэрэглэхэд мэдүүлэгч, гаалийн байгууллага хоорондоо зөвшилцөж болно.
Хэлцлийн үнийн арга
Хэлцлийн үнийн аргыг импортын барааны гаалийн үнийг тодорхойлох үндсэн арга гэж үзнэ.
Хилийн чанадаас худалдан авсан бараанд худалдагчид шууд болон шууд бус байдлаар төлсөн, эсхүл төлбөл зохих бодит үнийг импортын барааны хэлцлийн үнэ гэнэ.
Хэлцлийн үнийн аргаар гаалийн үнийг тодорхойлохдоо хэлцлийн үнэд ороогүй, эсхүл хэлцлийн үнээс тусдаа ялгарч харагдах тоон үзүүлэлтээр илэрхийлэгдсэн бөгөөд гадаад худалдаа, санхүү, нягтлан бодох бүртгэлийн үндэслэлтэй мэдээ баримтад тулгуурласан дараахь зардлуудыг нэмж тооцно:
тухайн барааг Монгол Улсын хилийн өртөө хүртэл тээвэрлэхтэй холбогдон гарсан зардал:
1. тээврийн зардал, тээврийн болон экспортын бичиг баримт
бүрдүүлэхэд гарсан зардал, тээврийн хэрэгсэл болон чингэлэг ашиглалтын хөлс, түрээсийн төлбөр;
2. тээвэрлэлтийн үед барааг ачих, буулгах, хадгалах, шилжүүлэн
ачих болон арчлан хамгаалахад гарсан зардал;
3. даатгалын хураамж.
тухайн барааг худалдан авахтай холбогдуулан худалдан авагчийн төлсөн буюу төлбөл зохих комиссын болон зуучлагчийн хөлс, уг бараатай хамт ангилагдах эргэлтийн сав, баглаа боодлын үнэ;
тухайн барааг үйлдвэрлэх, Монгол Улсад экспортлохтой холбогдуулан
ашиглуулахаар худалдан авагчаас худалдагчид, эсхүл үйлдвэрлэгчид шууд болон шууд бус хэлбэрээр үнэ төлбөргүй, эсхүл хямдруулсан үнээр нийлүүлсэн бараа, ажил, үйлчилгээний өртгийн зохих хэсэг;
тухайн барааг худалдан борлуулах нөхцөл болгон худалдан авагчаас шууд болон шууд бус хэлбэрээр төлсөн, эсхүл төлөх оюуны өмч ашигласны төлбөр;
худалдан авагч тухайн барааг худалдан борлуулсан, захиран зарцуулсан, ашигласнаас олох орлогоосоо шууд болон шууд бус хэлбэрээр худалдагчид төлөх хэсэг;
Хэлцлийн үнийн аргаар гаалийн үнийг тодорхойлохдоо хэлцлийн үнэд орсон бөгөөд тусдаа ялгарч харагдах тоон үзүүлэлтээр илэрхийлэгдсэн, гадаад худалдаа, санхүү, нягтлан бодох бүртгэлийн үндэслэлтэй мэдээ баримтад тулгуурласан дараахь зардлуудыг хасч тооцно:
1. үйлдвэрлэлийн хэрэгсэл, машин, тоног төхөөрөмж зэрэг барааг
импортолсны дараа суурилуулсан, угсарсан, засварласан болон техникийн туслалцаа үзүүлсэн, сургалт явуулсан төлбөр;
2. гаалийн хилээр оруулсны дараахь тээврийн зардал;
3. импортлогч орны гаалийн болон бусад татвар.
Нэг ачилтаар хэд хэдэн нэр төрлийн барааг улсын хилээр оруулж ирсэн тохиолдолд хэлцлийн үнэ дээр нэмэгдэх, эсхүл хэлцлийн үнээс хасвал зохих зардлыг бараа болгонд хуваарилахдаа нийт ачилтын цэвэр жинд тухайн барааны ногдох жинг харьцуулна.
Ийнхүү жинг харьцуулан зардлыг хуваарилах боломжгүй бол эзлэхүүн, эсхүл үнийн дүнг харгалзан зардлыг хуваарилж болно.
Худалдан авагчийн тухайн барааг худалдах, хэрэглэх буюу ашиглах эрхийг Монгол Улсын хууль тогтоожмоор хязгаарласан, худалдан борлуулах бүс нутгийг заагласан, барааны үнэд үл нөлөөлөх хязгаарлалт тогтоосон нь хэлцлийн үнийг аргыг хэрэглэхэд саад
болохгүй.
Хэлцлийн үнийн аргыг дараахь нөхцөл, шаардлага бүрдсэн тохиолдолд хэрэглэхгүй:
1. худалдан авагчийн худалдах, хэрэглэх буюу ашиглах эрхийг энэ хуулийн 10.5-т зааснаас өөр үндэслэлээр хязгаарласан:
2. барааг худалдах, хэрэглэх буюу ашиглах, эсхүл устгахтай холбоотой худалдан авагчийн эрхийг хязгаарласан хэлцэлд;
3. барааны хэлцэл болон үнэ нь тухайн барааны үнийг тодорхойлох боломжгүй болгосон зарим нөхцөл болзол, шаардлагад захирагдсан тохиолдолд;
4. импортын барааг цааш нь худалдсан, хэрэглэсэн буюу ашигласнаас орох орлогоос худалдагчид ногдох хэсгийг тодорхойлох боломжгүй тохиолдолд;
5. мэдүүлэгч гаалийн үнийг тодорхойлохдоо ашигласан мэдээлэл, тооцооны үнэн зөвийг гадаад худалдааны болон санхүү, нягтлан бодох бүртгэлийн холбогдох баримт бичгээр баталгаажуулж нотлоогүй тохиолдолд;
6. худалдаа нь харилцан хамааралтай этгээдийн хооронд хийгдсэн бөгөөд хэлцлийн үнэ нь шалгуур үнэтэй ойролцоо биш бол.
Худалдагч, худалдан авагч хоёр хоорондоо харилцан хамааралтай этгээд гэдгийг дараахь байдлаар тодорхойлно:
1. нэг аж ахуйн нэгж, байгууллагад хамт ажилладаг бол;
2. нэг нь ажил олгогч, нөгөө нь ажилтан байх;
3. бие биенийхээ саналын эрхтэй хувьцааны 5 буюу түүнээс дээш хувийг шууд буюу шууд бус хэлбэрээр эзэмшдэг бол;
4. нэг нь нөгөөдөө шууд буюу шууд бус хэлбэрээр хяналт тавьдаг;
5. хоёулаа гуравдагч этгээдийн шууд буюу шууд бус хяналтад байгаа;
6. хоёулаа гуравдагч этгээдийг шууд буюу шууд бус байдлаар хянадаг;
7. нэг гэр бүлийн гишүүд, эсхүл төрөл, садангийн хүмүүс бол.
Хэрэв харилцан хамааралтай этгээдийн хооронд хийгдсэн худалдаа, хэлцлийн үнэ нь импортлосон барааны шинж байдал, үйлдвэрлэлийн онцлог, оруулж байгаа улирал, үнийн зөрүүгээс хамаарч дараахь шалгуур үнэтэй ойролцоо хэмжээнд тодорхойлогдсон байвал хэлцлийн үнийн аргыг хэрэглэнэ:
1. импортолсон нэг төрлийн, эсхүл ижил төрлийн барааны харилцан
хамааралгүй хэлцлийн үнэ;
2. хэлцлийн үнийн аргаар тодорхойлсон нэг төрлийн, эсхүл ижил төрлийн барааны гаалийн байгууллагаас урьд нь хүлээн зөвшөөрсөн гаалийн үнэ.
Шалгуур үнэтэй харьцуулалт хийхдээ худалдааны түвшин, барааны тоо хэмжээ, ХҮ, 5 бүлэг зардлуудыг тооцно.
Нэг төрлийн барааны хэлцлийн үнийн арга
Импортын барааны гаалийн үнийг хэлцлийн үнийн аргаар тодорхойлох боломжгүй бол гаалийн үнийг нь тодорхойлж буй бараатай нэгэн зэрэг, эсхүл ойролцоо хугацаанд импортлосон нэг төрлийн барааны хэлцлийн үнээр тодорхойлно.
“Нэг төрлийн бараа” гэдэгт үнийг нь тодорхойлж байгаа бараатай дараахь шинж тэмдгээр адил барааг ойлгоно:
1. физик шинж буюу хэмжээ хэлбэр, бэлтгэсэн болон үйлдвэрлэсэн арга, техникийн болон бусад шинж чанар;
2. чанар, барааны тэмдэг болон барааны нэр хүнд;
3. барааны гарал үүслийн улс;
4. үйлдвэрлэгч.
Нэг төрлийн барааны хэлцлийн үнийн аргаар гаалийн үнийг тодорхойлоход худалдааны адил түвшинд, ойролцоо тоо хэмжээгээр импортлосон нэг төрлийн барааны хэлцлийн үнийг үндэслэнэ.
Хэрэв нэг төрлийн бараа нь нэг төрлийн барааны ХҮ-с өөр тоо хэмжээтэй, худалдааны өөр түвшинд импортлосон байвал мэдүүлэгч зөрүүг харгалзан үнийн зохих өөрчлөлт хийж, үндэслэлийг баримтаар нотолно.
Нэг төрлийн бараа гаалийн үнийг нь тодорхойлж байгаа бараанаас физик шинжээрээ ялимгүй ялгаатай байх нь нэг төрлийн барааны хэлцлийн үнийн аргыг хэрэглэхээс татгалзах үндэслэл болохгүй.
Нэг төрлийн барааны хэлцлийн үнэ нь гаалийн байгууллагад хүлээн зөвшөөрөгдсөн үнэ байх бөгөөд уг үнэд барааг тээвэрлэх зай, ашиглах тээврийн хэрэгслийн төрлөөс хамаарах залруулга, тодотгол хийж болно. Залруулга, тодотгол нь үндэслэлтэй, үнэн зөв болохыг нотлох бичиг баримтаар баталгаажуулна.
Гаалийн байгууллагад хүлээн зөвшөөрөгдсөн үнэд залруулга, тодотгол хийх шаардлагатай боловч залруулга, тодотголыг хийх боломжгүй, эсхүл залруулга, тодотголыг баталгаажуулах бичиг баримтгүй бол нэг төрлийн барааны хэлцлийн үнийн аргыг хэрэглэхгүй.
Нэг төрлийн барааны хэлцлийн үнийн аргаар гаалийн үнийг тодорхойлоход 5 бүлэг зардлыг тооцно.
Нэг төрлийн барааны хэд хэдэн хэлцлийн үнийг үндэслэж болохоор байвал хамгийн бага үнийг нь сонгон авч гаалийн үнийг тодорхойлно.
Нэг төрлийн барааны хэлцлийн үнийн аргаар гаалийн үнийг тодорхойлоход дараахь барааны үнийг хэрэглэхгүй:
1. дотоодын хэрэглээнд зориулан оруулахаас бусад горимд байршуулсан бараа;
2. Засгийн газрын болон Засгийн газрын бус зээлийн шугамаар оруулсан бараа;
3. Засгийн газрын болон Засгийн газрын бус өр төлбөрийн шугамаар
оруулсан бараа
4. буцалтгүй болон хүмүүнлэгийн тусламжийн бараа;
5. түрээсийн бараа;
6. гадаадын хөрөнгө оруулалтаар оруулсан бараа;
7. их засварын тоног төхөөрөмж;
8. олон улсын аялал, жуулчлал, тэмцээн болон хуралд зориулсан бараа;
9. барааны загвар, дээж, сорьц;
10. үзэсгэлэнгийн бараа;
11. сурталчилгааны бараа.
Ижил төрлийн барааны хэлцлийн үнийн арга
Импортын барааны гаалийн үнийг нэг төрлийн барааны хэлцлийн үнийн аргаар тодорхойлох боломжгүй бол гаалийн үнийг нь тодорхойлж буй бараатай нэгэн зэрэг, эсхүл ойролцоо хугацаанд импортлосон ижил төрлийн барааны хэлцлийн үнээр тодорхойлно.
“Ижил төрлийн бараа” гэдэгт үнийг нь тодорхойлж байгаа бараатай бүх талаараа адил биш боловч үндсэн шинж байдал, бүрдэл хэсэг, зориулалтаараа ижил, арилжааны талаас аль алиныгаа орлож чадах барааг ойлгоно.
Ижил төрлийн барааг тодорхойлоход чанар, барааны тэмдэг болон барааны нэр хүнд, барааны гарал үүслийн улсыг харгалзан үзнэ.
Ижил төрлийн барааны хэлцлийн үнийн аргаар гаалийн үнийг тодорхойлоход худалдааны адил түвшинд байгаа, ойролцоо тоо хэмжээгээр импортлосон ижил төрлийн барааны хэлцлийн үнийг үндэслэнэ.
Хэрэв нэг төрлийн бараа нь худалдааны өөр нөхцөлд, өөр тоо хэмжээтэй худалдааны өөр түвшинд импортлосон байвал мэдүүлэгч зөрүүг харгалзан үнийн зохих өөрчлөлт хийж, үндэслэлийг баримтаар нотолно.
Ижил төрлийн импортын барааны хэлцлийн үнэ нь гаалийн байгууллагад хүлээн зөвшөөрөгдсөн үнэ байх бөгөөд уг үнэд барааг тээвэрлэх зай, ашиглах тээврийн хэрэгслийн төрлөөс хамаарах залруулга, тодотгол хийж болно. Залруулга, тодотгол нь үндэслэлтэй, үнэн зөв болохыг нотлох бичиг баримтаар баталгаажуулна.
Гаалийн байгууллагад хүлээн зөвшөөрөгдсөн үнэд залруулга, тодотгол хийх шаардлагатай боловч залруулга, тодотголыг хийх боломжгүй, эсхүл залруулга, тодотголыг баталгаажуулах бичиг баримтгүй бол ижил төрлийн барааны хэлцлийн үнийн аргыг хэрэглэхгүй.
Ижил төрлийн барааны хэлцлийн үнийн аргаар гаалийн үнийг тодорхойлоход 5 бүлэг зардлыг тооцно.
Ижил төрлийн барааны хэд хэдэн хэлцлийн үнийг үндэслэж болохоор байвал хамгийн бага үнийг нь сонгон авч гаалийн үнийг тодорхойлно.
Ижил төрлийн барааны хэлцлийн үнийн аргаар гаалийн үнийг тодорхойлохдоо нэг төрлийн барааны үнэд хэрэглэхийг хориглосон барааны үнийг хэрэглэхгүй.
Ялгавар үнийн арга
1, 2, 3 дугаар гаалийн үнэлгээний аргаар гаалийн үнийг тодорхойлох боломжгүй бол ялгавар үнийн аргаар тодорхойлно.
Ялгавар үнийн аргыг тухайн импортын барааг, эсхүл түүнтэй нэг төрлийн буюу ижил төрлийн барааг гаалийн нутаг дэвсгэрт оруулж, өөрчлөлт оруулахгүй дотоодын зах зээлд борлуулсан байх тохиолдолд хэрэглэнэ.
Импортын барааны гаалийн үнийг ялгавар үнийн аргаар тодорхойлоход тухайн барааг, эсхүл түүнтэй нэг төрлийн буюу ижил төрлийн барааг импортлох үед, эсхүл ойролцоо хугацаанд харилцан хамааралгүй этгээдэд, хамгийн их тоо хэмжээгээр худалдан борлуулсан нэгжийн үнийг суурь болгон авч санхүү, нягтлан бодох бүртгэлийн баримтыг үндэслэн дараахь зардлыг хасна:
-адил ангилал бүлгийн барааг Монгол Улсад худалдан борлуулах үйл ажиллагаанд төлсөн, эсхүл төлбөл зохих зардал болон цэвэр ашиг, /суутгал/ комиссын зардал;
-”Адил ангилал бүлгийн бараа” гэдэгт тодорхой нэг үйлдвэрийн газар, түүний салбарын хүрээнд үйлдвэрлэгдсэн бүлэг бараа хамаарна.
-Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт гарсан тээврийн болон даатгалын зардал;
-Монгол Улсад төлсөн гаалийн татвар болон бусад татвар.
Хэрэв өөр өөр үнээр, ижил тоо хэмжээгээр борлогдсон бол хамгийн бага үнийг суурь болгон сонгоно.
Импортын барааны гаалийн үнийг тодорхойлоход түүнтэй нэг болон ижил төрлийн,түүнчлэн өөрчлөлт оруулахгүйгээр дотоодод борлуулсан бараатай харьцуулах боломжгүй бол мэдүүлэгчийн хүсэлтээр боловсруулалт хийсэн нэг буюу ижил төрлийн барааны үнийг ашиглаж болно.
Нэг болон ижил төрлийн бараа нь өөрийн үндсэн шинж чанараа боловсруулалтын явцад алдсан бол нэг төрлийн ижил төрлийн барааны үнийг ашиглахыг хориглоно.
Нийлбэр үнийн арга
Энэ хуулийн 1-4 дугаар зүйлд заасан аргаар гаалийн үнийг тодорхойлох боломжгүй бол нийлбэр үнийн аргаар тодорхойлно.
Нийлбэр үнийн аргаар гаалийн үнэ тодорхойлоход дараахь үнэ, зардлыг нэмж тооцно:
1. тухайн барааг үйлдвэрлэхэд гарсан шууд зардал /материалын үнэ, хөдөлмөрийн хөлс гэх мэт/ болон үйлдвэрлэлийн нэмэгдэл зардал;
2. үнийг нь тодорхойлж буй бараатай адил ангилал бүлгийн барааны худалдаанд тусгагддаг бөгөөд тухайн барааг Монгол Улсад экспортлохтой холбоотойгоор үйлдвэрлэгчээс гарсан үйл ажиллагааны зардал болон цэвэр ашиг;
3. 5 бүлэг зардал.
Уялдуулан хэрэглэх арга
Барааны гаалийн үнийг тодорхойлох уялдуулан хэрэглэх аргыг 1-4 аргаар импортын барааны гаалийн үнийг тодорхойлох боломжгүй үед хэрэглэх бөгөөд энэ нь гаалийн үнэлгээний сүүлчийн арга мөн.
Уялдуулан хэрэглэх аргыг дараахь хоёр арга замаар хэрэгжүүлнэ.
1. гаалийн үнийг тодорхойлоход 1-4 аргуудын шаардлага, нөхцөлийг дараахь байдлаар зөөлрүүлж хэрэглэх:
a. хэлцлийн үнийн аргыг хэрэглэх үед мэдүүлэгчийн гаргасан үнэ, зардлын бүрэлдэхүүн хэсэг нь баримт бичгээр нотлогдоогүй тохиолдолд гаалийн байгууллага болон бусад импортлогч нарт байгаа адил төстэй баталгаатай мэдээллийг ашиглах, бусад зардалтай харьцуулах.
b. нэг болон ижил төрлийн барааны хэлцлийн үнийн аргын үед харьцуулах хугацааг 90 хоног, 6 сар, нэг жил, хоёр жилээр тооцох, эсхүл бараанд тавих шаардлагыг багасгах.
c. ялгавар үнийн аргын үед дотоодод борлуулсан хугацааны хязгаарыг ихэсгэж тооцох; суурь үнийн сонголтод тавигдах шаардлагыг багасгах; эсхүл дотоод зах зээлд борлогдсон нэг болон ижил төрлийн бараа байхгүй бол адил ангилал бүлгийн барааг хамруулан авч үзэх.
d. нийлбэр үнийн аргын үед материалын үнэ болон өртгийг өөр ижил төстэй барааны үнэ, өртөгтэй адилтган авч үзэх, хил хүртэл тээвэрлэсэн зардлыг бусад барааны зардалтай харьцуулах байдлаар тогтоож болно.
2. гаалийн үнийг тодорхойлоход олон улсын худалдааны практик болон тухайн үеийн арилжааны бусад мэдээлэлд тулгуурлах буюу дараахь худалдааны мэдээлэл, баримтыг ашиглаж болох:
a. худалдагчийн үнийн жагсаалт, үнийн лавлагаа болон каталог;
b. статистикийн мэдээ, нийтээр хэрэглэж буй зардлын тариф;
c. экспортлогчийн үнийн санал, бараагаар төрөлжсөн олон улсын биржийн мэдээлэл, төрөлжсөн сонин хэвлэлийн мэдээлэл, зах зээлд зонхилох импортлогчдын гэрээ, түүний үнэ;
d. интернетээр нийтэд зориулан тараасан экспортын үнэ;
e. хил залгаа улс орны Монгол Улсад экспортоор гаргаж байгаа
барааны үнийн судалгаа;
f. гаалийн байгууллагад мэдүүлсэн барааны тухайн цаг үед бий
болсон үнийн дундаж үзүүлэлт.
Уялдуулан хэрэглэх аргаар гаалийн үнийг тодорхойлоход дараахь үнийг үндэслэж болохгүй:
a. Монгол Улсад үйлдвэрлэсэн барааг дотоодын зах зээлд худалдан борлуулсан үнэ;
b. хоёр альтернатив үнээс өндөр үнийг нь гаалийн зорилгоор сонгох систем;
c. хил орчмын худалдааны импортын барааны үнээс бусад экспортлогч орны дотоодын зах зээлийн үнэ;
d. нэг болон ижил төрлийн барааны нийлбэр үнийг тодорхойлохоос бусад тохиолдолд гарсан үйлдвэрлэлийн зардал;
e. Монгол Улсаас өөр оронд экспортолсон барааны үнэ;
f. хийсвэр буюу зохиомол үнэ;
g. гаалийн доод үнэ.

resource: Гаалийн тариф, гаалийн татварын тухай хууль, law of mongolia on customs tariffs and duties, 2008

No comments:

Post a Comment