Wednesday, December 23, 2009

Гаалийн мэдүүлэг унших

3.1.7.“гаалийн мэдүүлэг” гэж мэдүүлэгчийн сонгосон гаалийн бүрдүүлэлтийн горимын дагуу шаардагдах мэдээлэл агуулсан бичиг баримтыг;
53.1.Гаалийн мэдүүлэг, гаалийн бүрдүүлэлтийн бичиг баримтыг үндэслэн гаалийн нутаг дэвсгэрээс гаргах бараанд
гаалийн хяналт, шалгалт хийсний дараа гаалийн хяналт дор ачина.
55.7.Гаалийн мэдүүлэгт бичигдэх мэдээлэл нь гаалийн хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэх, статистикийн мэдээлэл гаргах,
гаалийн болон бусад татвар ногдуулахад шаардлагатай мэдээллээр хязгаарлагдана.
56.3.Нэг тээврийн хэрэгсэлд ачигдсан олон нэр төрлийн бараа нь Барааг тодорхойлох, кодлох уялдуулсан системийн нэг
зүйлд хамрагдах бол мэдүүлэгчийн хүсэлтээр хамгийн өндөр тарифтай нэг бараагаар төлөөлүүлэн мэдүүлж болох бөгөөд
энэ тохиолдолд бусад барааны нэр, тоо, хэмжээ, үнийг тусгасан баримтыг гаалийн мэдүүлэгт хавсаргана.
57.2.3.гаалийн мэдүүлэг, барааны дагалдах бичиг баримтыг хуульд заасан хэлбэрээр бүрдүүлж гаалийн байгууллагад хүргүүлэх үүрэг мэдүүлэгчид байна
58 дугаар зүйл. Гаалийн мэдүүлэг өгөх хугацаа
58.1.Мэдүүлэгч гаалийн мэдүүлгийг энэ хуулийн 25.1-д заасан цагт гаалийн байгууллагад хүргүүлэх бөгөөд мэдээллийн
сүлжээгээр ирүүлсэн гаалийн мэдүүлэг, мэдээлэл, баримт бичигт энэ хугацаа мөн адил хамаарна.
58.2.Мэдүүлэгч барааг гаалийн хяналтын бүс, эсхүл гаалийн түр агуулахад байх хугацаанд гаалийн байгууллагад
мэдүүлнэ.
58.3.Гаалийн мэдүүлэг өгөх хугацааг сунгах үндэслэлтэй гэж үзвэл гаалийн байгууллага мэдүүлэгчийн хүсэлтээр уг
хугацааг энэ хуулийн 44.1, 44.2-т зааснаар дахин нэг удаа сунгана.
60.3.Мэдүүлэгч гаалийн мэдүүлэгт өгсөн мэдээллийнхээ үнэн зөвийг нотлох зорилгоор дараахь бичиг баримтыг гаалийн
байгууллагад өгнө:
60.3.1.гадаад худалдааны гэрээ;
60.3.2.худалдааны бичиг баримт;
60.3.3.тээврийн бичиг баримт;
60.3.4.гарал үүслийн гэрчилгээ;
60.3.5.тарифын бус хязгаарлалтад хамаарах бараанд шаардагдах зөвшөөрөл, лиценз, сертификат;
60.3.6.гадаад төлбөр тооцооны баримт;
60.3.7.гаалийн болон бусад татвараас бүрэн, эсхүл хэсэгчлэн чөлөөлөгдөх бол түүнийг баталгаажуулах баримт;
60.3.8.гаалийн үнийг батлах бичиг баримт;
60.3.9.энэ хуульд заасан бусад бичиг баримт.
61.1.Гаалийн байгууллага, албан тушаалтан гаалийн мэдүүлэг, барааны дагалдах бичиг баримтыг хүлээн авч бүртгэснээр
барааг гаалийн байгууллагад мэдүүлсэнд тооцно...гэх мэтээр гаалийн тухай хууль шаардлагатай мэдээллийг өөртөө тусгажээ.
Гаалийн зуучлагч нь гаалийн мэдүүлэгт үнэн зөв мэдээлэл бичсэн эсэхээс шалтгаалж гаалийн бүрдүүлэлтийн зардалын хэмжээ тогтоно. Мөн мэдүүлгийг зарим тохиолдолд гаалийн байгууллага ч өөрөө \гаалийн байцаагчид\ буруу бичих \ г.з барааг буруу тодорхойлох, үүнээс үүдэж г.б буруу үнэлэх,илүү болон дутуу татвар авах \ тохиолдолууд гарна. Энэ эрсдлээс сэргийлэх гол арга нь мэдүүлгийг өөрөө давхар хянах явдал юм. Татаж аваад танилцахтун.
http://law.ecustoms.mn/doc/medulgin_mayagt.doc

Incoterms 2000 онцлог

Бүлгийн онцлог
EXW named place - Худалдагч хамгийн бага үүрэг хүлээдэг. Т.х ачих үүрэг хүлээж болно. Е бүлэг – барааг өөрийн байр, үйлдвэр агуулахаас нийлүүлнэ
FCA free carier… named place - Фрий карьер гэсэн үг. Тээвэрлэх хүртэл чөлөөтэй... нэрлэсэн газар,
FAS free alongside– Фрий алонг сайд шип гсн үг. Хөлгийн хашлагын дагуу чөлөөтэй нэрлэсэн ачих боомт, ФАС... ачихаар тохиролцсон боомтын нэр байдаг. Тэнгисийн болон дотоодын усан замын тээвэрт хэрэглэнэ.
FOB – фри он боард, хөлгийн хашлага хүрсэн үед эрсдэл х.а-д шилжинэ. Хөлгийн тавцанд гаргана. барааны экспортын ГБ худалдагч хариуцна. Хөлгийн тавцан хүргэхээр тохиролцоогүй бол ФСА хэрэглэнэ.
CFR cost and freight – Өртөг, фрахт... хүрэх боомтын нэр, худалдагч өөрийн зардлаар хөлөг онгоц хөлсөлж гэрээнд заасан хугацаанд барааг хөлгийн тавцанд ачиж нэрлэсэн боомт хүртэл зардал төлсөн байна. СФР quay, landed адил.
CIF cost insurance freight- өртөг даатгал фрахт... нэрлэсэн боомт. Боомт хүртэл гарсан ТЗ, Даатгал, өртөг бүгд худалдагч хариуцна. Хөлгийн хашлага давуулсан үед эрсдэл шилжинэ.
CPT carriage paid to – тээврийн хөлс төлөгдсөн... хүрэх газрын нэр, худалдагч барааг нэрлэсэн газар хүртэл тээвэрлэх ТГ байгуулж барааг тээвэрлэгчид, түүний терминал, агуулахад хүргэж тээвэрлэгчээс өгсөн баримтыг х.а өгнө. Тээвэрлэгчид нийлүүлснээс хойшхи зардлыг х.а хариуцна.
CIP cost insurance paid – Тээврийн зардал, даатгал төлөгдсөн... хүрэх газрын нэр. Худалдагч өөрөө тээврийн гэрээ байгуулж, өөрийн тээвэрлэгчээр нэрлэсэн хүрэх газарт хүргэнэ.
DAF – хил дээр нийлүүлэх нэрлэсэн газар. Дурын хил, экспортын орны хил орно. Хуурай замын нөхцөл.
Delivered Ex Ship – хөлөг онгоц дээр нийлүүлсэн... хүрэх боомтын нэр. Барааг хүрэх боомтод хөлгийн тавцан дээрээс х.а нийлүүлнэ. Буулгалтын зардлыг х.а төлнө. Буулгалт орвол DEQ болно. Далайн нөхцөл
Delivered Ex Quay – хөлөг онгоцны зогсоолд нийлүүлсэн... хүрэх боомтын нэр. Худалдагч хүрэх боомтын зогсоолд, х.а мэдэлд барааг хүлээлгэн өгнө. Худалдагч барааг түр зогсоолд байрлуулах бөгөөд буулгах зардал, фрахтын төлбөрийг оролцуулан товлосон боомтод бараа хүргэх бүх зардлыг хариуцна.
DDU – Гаалийн татвар төлөөгүй нийлүүлсэн... хүрэх газрын нэр, импортлогчын оронд т.х-с буулгалгүй импортын бүрдүүлэлт хийгдээгүй барааг худалдан авагчид нийлүүлнэ.
DDP – гаалийн татвар төлж нийлүүлсэн... хүрэх газрын нэр. Худалдагч товлосон газарт эсхүл тодорхой нэрлэсэн цэгт, импортын ГБ хийж нийлүүлнэ. Худалдан авагчын агуулахад нийлүүлнэ.
ХҮ=БҮ байна. БҮ, МУ хилийн өртөө хүртэл тээвэрлэхэд экспортлогч болон транзит оронд гарсан зардал хураамж, даатгал
ХҮнэд экспортын оронд гарсан ТЗ, ГБ зардал орсон. БҮ+хил хүртэлх ТЗ+ДЗ+экспортын орны ГБ хийхэд гарсан зардал
ХҮ= БҮ + экспортын оронд гарсан ТЗ + экспортын ГБ зардал
ХҮ= БҮ + экспортын оронд гарсан ТЗ + экспортын ГБ зардал
Экспортлогч оронд гарсан ТЗ, ДЗ, ГБ зардал болон нэрлэсэн хүрэх газар хүртэлх ТЗ орсон байдаг. БҮ+ экспортГБ + МУ хил хүртэл ТЗ, ДЗ
ДАФ үед ХҮ=ГҮ байна.
ХҮ боломжгүй
ХҮ боломжгүй
ХҮ-ээс импортлогч оронд гарсан дотоодын ТЗ
ХҮ-ээс импортлогч оронд гарсан дотоодын ТЗ болон импортын гаалийн болон бусад татвар, ГБ хийхэд гарсан зардалыг хасч тооцно.

ЭСВЭЛ

EXW named place - Худалдагч хамгийн бага үүрэг хүлээдэг. Т.х ачих үүрэг хүлээж болно. Е бүлэг – барааг өөрийн байр, үйлдвэр агуулахаас нийлүүлнэ
FCA free carier… named place - Фрий карьер гэсэн үг. Тээвэрлэх хүртэл чөлөөтэй... нэрлэсэн газар,
FAS free alongside– Фрий алонг сайд шип гсн үг. Хөлгийн хашлагын дагуу чөлөөтэй нэрлэсэн ачих боомт, ФАС... ачихаар тохиролцсон боомтын нэр байдаг. Тэнгисийн болон дотоодын усан замын тээвэрт хэрэглэнэ.
FOB – фри он боард, хөлгийн хашлага хүрсэн үед эрсдэл х.а-д шилжинэ. Хөлгийн тавцанд гаргана. барааны экспортын ГБ худалдагч хариуцна. Хөлгийн тавцан хүргэхээр тохиролцоогүй бол ФСА хэрэглэнэ.
CFR cost and freight – Өртөг, фрахт... хүрэх боомтын нэр, худалдагч өөрийн зардлаар хөлөг онгоц хөлсөлж гэрээнд заасан хугацаанд барааг хөлгийн тавцанд ачиж нэрлэсэн боомт хүртэл зардал төлсөн байна. СФР quay, landed адил.
CIF cost insurance freight- өртөг даатгал фрахт... нэрлэсэн боомт. Боомт хүртэл гарсан ТЗ, Даатгал, өртөг бүгд худалдагч хариуцна. Хөлгийн хашлага давуулсан үед эрсдэл шилжинэ.
CPT carriage paid to – тээврийн хөлс төлөгдсөн... хүрэх газрын нэр, худалдагч барааг нэрлэсэн газар хүртэл тээвэрлэх ТГ байгуулж барааг тээвэрлэгчид, түүний терминал, агуулахад хүргэж тээвэрлэгчээс өгсөн баримтыг х.а өгнө. Тээвэрлэгчид нийлүүлснээс хойшхи зардлыг х.а хариуцна.
CIP cost insurance paid – Тээврийн зардал, даатгал төлөгдсөн... хүрэх газрын нэр. Худалдагч өөрөө тээврийн гэрээ байгуулж, өөрийн тээвэрлэгчээр нэрлэсэн хүрэх газарт хүргэнэ.
DAF – хил дээр нийлүүлэх нэрлэсэн газар. Дурын хил, экспортын орны хил орно. Хуурай замын нөхцөл.
Delivered Ex Ship – хөлөг онгоц дээр нийлүүлсэн... хүрэх боомтын нэр. Барааг хүрэх боомтод хөлгийн тавцан дээрээс х.а нийлүүлнэ. Буулгалтын зардлыг х.а төлнө. Буулгалт орвол DEQ болно. Далайн нөхцөл
Delivered Ex Quay – хөлөг онгоцны зогсоолд нийлүүлсэн... хүрэх боомтын нэр. Худалдагч хүрэх боомтын зогсоолд, х.а мэдэлд барааг хүлээлгэн өгнө. Худалдагч барааг түр зогсоолд байрлуулах бөгөөд буулгах зардал, фрахтын төлбөрийг оролцуулан товлосон боомтод бараа хүргэх бүх зардлыг хариуцна.
DDU – Гаалийн татвар төлөөгүй нийлүүлсэн... хүрэх газрын нэр, импортлогчын оронд т.х-с буулгалгүй импортын бүрдүүлэлт хийгдээгүй барааг худалдан авагчид нийлүүлнэ.
DDP – гаалийн татвар төлж нийлүүлсэн... хүрэх газрын нэр. Худалдагч товлосон газарт эсхүл тодорхой нэрлэсэн цэгт, импортын ГБ хийж нийлүүлнэ. Худалдан авагчын агуулахад нийлүүлнэ.

Wednesday, September 30, 2009

Harmonized System

Барааг тодорхойлох кодлох уялдуулсан систем. 99 бүлэгтэй. худалдааны эргэлтэд байгаа бүх барааг дараах байдлаар хуваажээ.
01-05 Animal & Animal Products
06-15 Vegetable Products
16-24 Foodstuffs
25-27 Mineral Products
28-38 Chemicals & Allied Industries
39-40 Plastics / Rubbers
41-43 Raw Hides, Skins, Leather, & Furs
44-49 Wood & Wood Products
50-63 Textiles
64-67 Footwear / Headgear
68-71 Stone / Glass
72-83 Metals
84-85 Machinery / Electrical
86-89 Transportation
90-97 Miscellaneous
98-99 Service
гол зорилго нь
- барааг тодорхойлж тарифын болон тарифын бус хязгаарлалтад хамааруулах болон ГХ статистик мэдээ гаргах гэж Гаалийн тухай хуульд заажээ.

гаалийн хилээр нэвтрүүлэх барааг зөв таних, зөв тодорхойлох, гаалийн болон бусад татвар зөв ногдуулах, цаашлаад худалдааны тэнцэл зөв гарахад ач холбогдолтой

Худалдааны үндэс

ОУ-ын бараа худалдааны гэрээний конвенц
http://en.wikipedia.org/wiki/U.N._Convention_on_Contracts_for_the_International_Sale_of_Goods

Хувийн хэвшлийн үндэс

Эрх зүйн гол үндэс нь: МУ-ын 1992 оны Үндсэн Хууль шүү.

...Тавдугаар зүйл
1. Монгол Улс дэлхийн эдийн засгийн хөгжлийн түгээмэл хандлага, өөрийн орны өвөрмөц онцлогт нийцсэн олон хэвшил бүхий эдийн засагтай байна.
2. Төр нь нийтийн болон хувийн өмчийн аливаа хэлбэрийг хүлээн зөвшөөрч, өмчлөгчийн эрхийг хуулиар хамгаална.
З. Өмчлөгчийн эрхийг гагцхүү хуульд заасан үндэслэлээр хязгаарлаж болно.
4. Төр нь үндэсний эдийн засгийн аюулгүй байдал, аж ахуйн бүх хэвшлийн болон хүн амын нийгмийн хөгжлийг хангах зорилгод нийцүүлэн эдийн засгийг зохицуулна.

Geree

Gadaad hudaldaand hamgiin chuhal ni
1. hudaldaanii erkh zuin undes boloh uls hoorond baiguulsan geree,heleltseer,konvents www.wto.org, ecustoms.mn
2. Hudaldaanii geree - http://www.business-in-a-box.com/default2.aspx maybe geree.mn
Europuudtai geree baiguulah uyed bichig tsaasandeer anhaarah heregtei baidag bol Asia taldaa aman heleltseer deer saitar tohiroltsoh ni chuhal baidag.

ps: work(工) + power (力) = success (功)
crisis (危机) = danger (危) + opportunity (机)

Tuesday, September 29, 2009

Library

int.trade hiij bgaa buh humuust heregtei negen shine nom angli heldeer garchee.
author ni O.Erdenebayar
published in march 2009
Customs and economic institude gejee.